Καρκίνος του Μαστού
Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος τύπος κακοήθειας στο γυναικείο πληθυσμό. Μόνο στην Ελλάδα καταγράφονται περίπου 5.000 νέα περιστατικά ανά έτος. Ο αριθμός είναι ωστόσο υποθετικός, καθώς δεν υπάρχει, τη στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο, εθνικό αρχείο καταγραφής νεοπλασιών. Χάρη στην επιτυχία πολιτικών πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης σε συνδυασμό με νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις, το ποσοστό επιβίωσης στην πενταετία αγγίζει πλέον το 90%.
Ο καρκίνος του μαστού σχηματίζεται, όταν κύτταρα που περιβάλλουν τους γαλακτοφόρους αγωγούς κι αδένες (λιγότερο συχνά το λιπώδη και ινώδη ιστό) του μαστού, αναπτύσσονται και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα.
Βαθμιαία τα καρκινικά κύτταρα προσβάλλουν τον περιβάλλοντα ιστό του μαστού. Τότε γίνεται λόγος για διηθητικό καρκίνο του μαστού, ο οποίος μπορεί να εξαπλωθεί και σε άλλα όργανα και σημεία του σώματος (μεταστατικός καρκίνος).
Τύποι καρκίνου του μαστού
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να είναι μη-διηθητικός, όταν περιορίζεται στους γαλακτοφόρους αγωγούς και τα γαλακτοπαραγωγά λόβια του μαστού, ή διηθητικός, όταν εξαπλώνεται πέραν αυτών.
Ο πιο κοινός τύπος μη διηθητικού καρκίνου του μαστού είναι το μη διηθητικό πορογενές καρκίνωμα του μαστού (Ductal Carcinoma in Situ, DCIS) και αποτελεί την πιο πρώιμη μορφή καρκίνου του μαστού.
Λιγότερο συχνό είναι το μη διηθητικό λοβιακό καρκίνωμα του μαστού (Lobular Carcinoma In Situ, LCIS), το οποίο έχει ως αφετηρία τα κύτταρα των λοβίων. Δεν θεωρείται πλέον καρκίνωμα και δεν εξελίσσεται σε καρκίνο, απλά η ύπαρξή του σημαίνει αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού στο μέλλον.
Η νόσος του Paget είναι ένας σπάνιος τύπος καρκίνου που συνδέεται με μη-διηθητικό πορογενές καρκίνωμα ή διηθητικό καρκίνο του μαστού και εμφανίζεται ως ερυθρό εξάνθημα στο δέρμα της θηλής.
Ο πιο κοινός τύπος διηθητικού καρκίνου του μαστού ονομάζεται διηθητικός πορογενής και σχηματίζεται στα κύτταρα των γαλακτοφόρων πόρων.
Λιγότερο συχνός τύπος είναι ο διηθητικός λοβιακός καρκίνος του μαστού, ο οποίος αναπτύσσεται στους γαλακτοπαραγωγούς αδένες των λοβίων.
Για προγνωστικούς αλλά και θεραπευτικούς λόγους ο καρκίνος του μαστού ταξινομείται ανάλογα με την «έκφραση» (ύπαρξη) υποδοχέων των γυναικείων ορμονών (οιστρογόνα και προγεστερόνη) και την έκφραση μιας πρωτεΐνης στην επιφάνεια των κυττάρων που ονομάζεται HER2. Ο “τριπλά-αρνητικός καρκίνος του μαστού» αναφέρεται σε όγκους με αρνητικούς υποδοχείς οιστρογόνων και προγεστερόνης, και απουσία της πρωτεΐνης HER2.
Αίτια και παράγοντες κινδύνου
Τα ακριβή αίτια που προκαλούν καρκίνο του μαστού δεν έχουν ως σήμερα αποσαφηνιστεί. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου, όπως:
Ηλικία
Μια προοδευτική μορφή της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος (NAFLD), η ανάπτυξη της οποίας ευνοείται από καταστάσεις, όπως παχυσαρκία, διαβήτης και υψηλή χοληστερόλη.
Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή των ωοθηκών
Γενετικές μεταλλάξεις
(π.χ. στα γονίδια BRCA-1 και BRCA-2)
Ηλικία τοκετού
Γυναίκες άτεκνες ή με πρώτο τοκετό μετά την ηλικία των 30 ετών διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου
Έναρξη της εμμήνου ρύσεως σε ηλικίες κάτω των 12 ετών
Έναρξη εμμηνόπαυσης σε ηλικίες άνω των 55 ετών
Ακτινοθεραπεία στο στήθος
Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
Χρόνια λήψη αντισυλληπτικών δισκίων με οιστρογόνα
Άτυπες αλλοιώσεις στο μαστό
Παχυσαρκία
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα παραπάνω είναι απλά παράγοντες κινδύνου, και τα δεδομένα για μερικούς από αυτούς (όπως η χρήση οιστρογόνων και το γυναικολογικό ιστορικό) είναι ασθενή. Μόνο σε λίγες περιπτώσεις (όπως στις μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA) ο προσυμπτωματικός έλεγχος τροποποιείται και ακόμα πιο σπάνια υπάρχει ένδειξη για προληπτικές επεμβάσεις σε υγιείς γυναίκες.
Συμπτώματα
Ο καρκίνος του μαστού θεωρείται σιωπηρή νόσος, καθώς σε πρώιμο στάδιο δεν προκαλεί συμπτώματα. Αυτά εμφανίζονται συνήθως όταν η νόσος εξελιχθεί σε βαθμό που ο όγκος γίνεται αισθητός ως μόρφωμα στο στήθος ή εξαπλώνεται στους περιβάλλοντες ιστούς.
Τα πιο κοινά συμπτώματα του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνουν:
- Ένα σταθερό μόρφωμα που διαφοροποιείται από το υπόλοιπο στήθος και συνήθως δεν προκαλεί πόνο.
- Ο ιστός στο στήθος γίνεται παχύτερος ή πιο σκληρός.
- ερυθρότητα ή πόνος
- διόγκωση των λεμφαδένων στη μασχάλη
- αλλαγές στο σχήμα ή το μέγεθος του μαστού
- εισολκή του δέρματος στη θηλή και το εσωτερικό του μαστού
- έκκριση υγρού ή αίματος από τη θηλή
Βαθμιαία και καθώς επιδεινώνεται, ο καρκίνος του μαστού προκαλεί επιπλέον συμπτώματα, όπως:
- πόνο στα οστά
- απώλεια βάρους
- ναυτία
- απώλεια όρεξης
- ίκτερο
- δυσκολία στην αναπνοή
- βήχα
- μυϊκή αδυναμία
Φλεγμονώδης καρκίνος του μαστού
Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί ο φλεγμονώδης καρκίνος του μαστού, κατά τον οποίο το στήθος είναι ζεστό εμφανίζοντας ερυθρότητα και οίδημα, που προσομοιάζει συμπτώματα λοίμωξης. Ο φλεγμονώδης καρκίνος, είναι συχνά ανθεκτικός στην ορμονοθεραπεία και εξελίσσεται πιο γρήγορα. Για αυτό το λόγο πρέπει να αντιμετωπίζεται όσο δυνατόν συντομότερα.