Καρκίνος Ήπατος – Χοληφόρων
Ο καρκίνος του ήπατος είναι ένας τύπος κακοήθειας με υψηλό δείκτη δυσκολίας στην αντιμετώπισή του, που βαίνει αυξανόμενος ως συνέπεια του δυτικού τρόπου ζωής. Πιο σπάνιος είναι ο καρκίνος των χοληφόρων, γνωστός κι ως χολαγγειοκαρκίνωμα. Αμφότεροι, είναι επιθετικοί τύποι καρκίνου, που όσο πιο έγκαιρα διαγνωστούν, τόσο πιο ευνοϊκή είναι η πρόγνωση για τους ασθενείς.
Το ήπαρ και τα χοληφόρα
Το ήπαρ είναι το μεγαλύτερο στερεό όργανο του σώματος και εκτελεί μια πληθώρα ζωτικών για τον οργανισμό λειτουργιών, παίζοντας ουσιαστικό ρόλο στο μεταβολισμό και την πέψη, ενώ είναι υπεύθυνο, μεταξύ άλλων, για τη σύνθεση πρωτεϊνών, την αποθήκευση θρεπτικών συστατικών και την απομάκρυνση επιβλαβών ουσιών από το σώμα.
Βρίσκεται κάτω από τον δεξί πνεύμονα και κάτω από τα πλευρά, ενώ γειτνιάζει με σημαντικά αγγεία, όπως η κάτω κοίλη φλέβα. Έχει σχήμα τριγώνου κι αποτελείται από δυο λοβούς.
Στο ήπαρ παράγεται η χολή, ένα υγρό που βοηθά στην αποβολή άχρηστων ουσιών αλλά και στην πέψη της λιπαρών τροφών, η οποία στη συνέχεια αποθηκεύεται στη χοληδόχο κύστη. Η χολή μεταφέρεται στο δωδεκαδάκτυλο, δηλαδή το άνω τμήμα του λεπτού εντέρου, μέσω των χοληφόρων πόρων.
Τύποι καρκίνου του ήπατος
Οι καρκινικές βλάβες του ήπατος μπορεί να είναι πρωτοπαθείς ή δευτερογενείς (μεταστατικές).
Πρωτοπαθής καρκίνος του ήπατος
Πρωτοπαθής είναι ο καρκίνος που έχει ως αφετηρία κάποιο σημείο στο ήπαρ. Υπάρχουν διάφοροι υποτύποι πρωτοπαθούς καρκίνου του ήπατος που ταξινομούνται ανάλογα με τον τύπο των κυττάρων, στα οποία πρωτοεμφανίζεται. Οι κυριότεροι τύποι είναι οι εξής:
Ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (HCC)
Ο πλέον κοινός τύπος πρωτοπαθούς καρκίνου του ήπατος, έχει ως αφετηρία τα ηπατοκύτταρα. Μπορεί να ξεκινήσει ως μεμονωμένος όγκος ή να έχει πολλές εστίες σε διάφορα σημεία του ήπατος.
Αγγειοσάρκωμα - αιμαγγειοσάρκωμα
Σπάνιος και επιθετικός τύπος καρκίνου που έχει ως αφετηρία τα ενδοθηλιακά κύτταρα στα τοιχώματα των αιμοφόρων και λεμφικών αγγείων αιμοφόρα αγγεία του ήπατος και συνήθως διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο.
Ηπατοβλάστωμα
Πολύ σπάνιος τύπος καρκίνου του ήπατος που ξεκινά σε εμβρυϊκά ηπατοκύτταρα. Εντοπίζεται κυρίως σε παιδιά κάτω των 4 ετών. Εφόσον διαγνωστεί έγκαιρα έχει υψηλό ποσοστό επιβίωσης (άνω του 90%).
Δευτεροπαθής (μεταστατικός) καρκίνος στο ήπαρ
Όταν ο καρκίνος έχει ως αφετηρία κάποιο άλλο σημείο του σώματος και εξαπλώνεται στο ήπαρ, τότε γίνεται λόγος για δευτερογενή ή μεταστατικό καρκίνο στο ήπαρ. Πρόκειται για τον πιο συχνό τύπο κακοήθειας στο ήπαρ και μπορεί να προκληθεί ως μετάσταση από καρκίνο οποιουδήποτε σημείου του σώματος, ωστόσο συχνότερα προκαλείται από καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού ή του πνεύμονα.
Τύποι καρκίνου των χοληφόρων
Ενδοηπατικό χολαγγειοκαρκίνωμα
Αναπτύσσεται στα επιθηλιακά κύτταρα των χοληφόρων αγγείων που βρίσκονται μέσα στο ήπαρ. Λόγω του εντοπισμού του εντός του ήπατος, ομοιάζει με τον καρκίνο του ήπατος αλλά μπορεί να διακριθεί με ακτινολογικές τεχνικές ή με βιοψία. Αυξάνεται σε συχνότητα τα τελευταία χρόνια.
Εξωηπατικό χολαγγειοκαρκίνωμα
Έχει ως αφετηρία τα επιθηλιακά κύτταρα των χοληφόρων πόρων έξω από το ήπαρ. Διακρίνεται σε δυο υποτύπους:
- Περιπυλαίο χολαγγειοκαρκίνωμα: Αναπτύσσεται στο σημείο σχηματισμού του κοινού ηπατικού πόρου (όγκοι Klatskin). Είναι ο πιο συχνός τύπος εξωηπατικού καρκίνου του χοληφόρου πόρου.
- Περιφερικό χολαγγειοκαρκίνωμα: Έχει ως αφετηρία το τμήμα του κοινού χοληφόρου πόρου που γειτνιάζει με το λεπτό έντερο
Αίτια και παράγοντες κινδύνου
Καρκίνος του ήπατος
Η κίρρωση του ήπατος είναι ο υπ’ αριθμόν ένα παράγοντας καρκίνου του ήπατος.
Υπάρχουν διάφορες καταστάσεις ή παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε
κίρρωση του ήπατος κι επομένως σε καρκίνο, όπως:
Μη-αλκοολική στεατοηπατίτιδα (NASH)
Μια προοδευτική μορφή της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος (NAFLD), η ανάπτυξη της οποίας ευνοείται από καταστάσεις, όπως παχυσαρκία, διαβήτης και υψηλή χοληστερόλη.
Χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β ή C
Η ηπατίτιδα προκαλεί προοδευτικά ηπατική ίνωση που μπορεί να υποκινήσει την γέννηση καρκινικών κυττάρων.
Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου στο ήπαρ είναι οι εξής:
Ηλικία
Το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται κυρίως σε άτομα άνω των 55 ετών. Αντίθετα, τα ηπατοβλαστώματα ανιχνεύονται σχεδόν πάντα σε παιδιά.
Σπάνιες Ιατρικές καταστάσεις
όπως:
- Αιμοχρωμάτωση
- Ανεπάρκεια άλφα-1 αντιθρυψίνης
- Οξεία διαλείπουσα πορφυρία
- Νόσος Wilson
- Πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα (PSC)
Αναβολικά στεροειδή
Συνδέονται με την ανάπτυξη καλοήθων όγκων του ήπατος, που όμως μπορεί να εξελιχθούν σε ηπατοκυτταρικά καρκινώματα.
Φύλο
Ο καρκίνος του ήπατος προσβάλλει πιο συχνά τους άνδρες από ότι τις γυναίκες.
Έκθεση σε τοξικές ουσίες
όπως:
- Αφλατοξίνες
- Νιτροζαμίνες
- Αρσενικό
- Χλωριούχο βινύλιο
Κάπνισμα
Οικογενειακό ιστορικό
Καρκίνος των χοληφόρων
Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο των χοληφόρων είναι οι εξής:
Ηλικία
Ο καρκίνος των χοληφόρων είναι συχνότερος σε άτομα ηλικίας μεταξύ 50 και 70 ετών.
Ιατρικές καταστάσεις
όπως:
- Πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα (PSC)
- Κίρρωση του ήπατος
- Ιστορικό χολολιθίασης
- Χολαγγειίτιδα
- Μη-ιογενής χρόνια ηπατική νόσος
- Πολυκυστική ηπατική νόσος
- Λοίμωξη από ηπατίτιδα Β ή ηπατίτιδα C
- Φλεγμονώδεις ασθένειες του εντέρου, όπως:
- Η νόσος του Crohn
- Ελκώδης κολίτιδα
- Γενετικές διαταραχές, όπως το σύνδρομο Lynch
Κάπνισμα
Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
Οικογενειακό ιστορικό
Συμπτώματα
Καρκίνος του ήπατος
Ο καρκίνος του ήπατος συνήθως προκαλεί συμπτώματα σε πιο προχωρημένο
στάδιο κι αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν τα εξής:
- Πόνος στη δεξιά πλευρά της κοιλιάς ή κάτω από τη δεξιά ωμοπλάτη
- Σκληρό εξόγκωμα δεξιά, κάτω από τα πλευρά
- Αδικαιολόγητη απώλεια βάρους
- Απώλεια όρεξης
- Ασκίτης (συσσώρευση υγρού στην κοιλιά – πρήξιμο)
- Αίσθημα πλήρωσης μετά από μικρό γεύμα
- Αίσθημα αδυναμίας και κόπωσης
- Κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών (ίκτερος), ως ποτέλεσμα υψηλών επιπέδων χολερυθρίνης στο αίμα, ενδεικτικό δυσλειτουργίας του ήπατος
- Κνησμός, λόγω υψηλής χολερυθρίνης
- Ωχρά κόπρανα – σκούρα ούρα
- Επιδείνωση υφιστάμενης ηπατίτιδας ή κίρρωσης του ήπατος
Καρκίνος των χοληφόρων
Τα συμπτώματα του καρκίνος των χοληφόρων εμφανίζονται συνήθως σε
προχωρημένο στάδιο και αφορούν κυρίως σε:
- Ίκτερο (κιτρίνισμα του δέρματος και του λευκού των ματιών)
- Αίσθημα κόπωσης και απώλεια όρεξης
- Απώλεια βάρους χωρίς προφανή λόγο
- Πόνος στην κοιλιά, συνήθως δεξιά, κάτω από τα πλευρά
- Ναυτία, πυρετό και ρίγη
- Κνησμό
- Κούραση
- Ωχρά κόπρανα – σκούρα ούρα
- Εξόγκωμα στην κοιλιά
Η εμφάνιση ενός ή περισσότερων από τα παραπάνω συμπτώματα δεν σημαίνει
απαραίτητα την ύπαρξη καρκίνου στο ήπαρ ή τα χοληφόρα. Ωστόσο, συνιστούν
λόγο για αναζήτηση ιατρικής συμβουλής και περαιτέρω διερεύνησης, προκειμένου
να διασφαλιστεί -σε περίπτωση νόσησης- η όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη διάγνωση.
Θεραπείες
Τα τελευταία χρόνια έχει βελτιωθεί σημαντικά η θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του ήπατος και των χοληφόρων. Αν η διάγνωση γίνει σε αρχικό στάδιο, η εγχείρηση μπορεί να αποτελεί την πιο ενδεδειγμένη θεραπευτική μέθοδο. Συνήθως όμως η διάγνωση γίνεται σε πιο προχωρημένο στάδιο οπότε η εγχείρηση είναι αδύνατη. Τότε η αντιμετώπιση πρέπει να γίνει σε ογκολογικό κέντρο με εμπειρία και μπορεί να συμπεριλαμβάνει συνδυασμούς με χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία, στοχεύουσα θεραπεία με χάπια ανάλογα με τις μεταλλάξεις που ανιχνεύονται, χημειοεμβολισμό, θερμοκαυτηριασμό και άλλες.