Ογκολογικά Φάρμακα

Χημειοθεραπεία

Η χημειοθεραπεία αφορά στη χορήγηση κυτταροτοξικών φαρμάκων που προκαλούν βλάβη σε καίριους μηχανισμούς των καρκινικών κυττάρων, καταστρέφοντάς τα ή εμποδίζοντας τον πολλαπλασιασμό τους.

Ανάλογα με τον τύπο ή το στάδιο του του καρκίνου, μπορεί να χορηγηθεί ως αυτόνομη θεραπεία ή σε συνδυασμό με άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η ακτινοθεραπεία, και να περιλαμβάνει ένα μόνο φάρμακο ή συνδυαστικό σχήμα περισσοτέρων χημειοθεραπευτικών φαρμάκων.

Η χημειοθεραπεία μπορεί να είναι:

Προεγχειρητική: Στόχος της είναι η συρρίκνωση των καρκινικών όγκων, ώστε να καταστεί πιο εύκολη και αποτελεσματική η πλήρης χειρουργική εξαίρεσή τους, με τη μικρότερη δυνατή επίπτωση στους υγιείς ιστούς. Ενδεικτικά παραδείγματα εφαρμογής της είναι στον καρκίνο του μαστού, προκειμένου να γίνει όσο το δυνατόν μικρότερη εκτομή και να διατηρηθεί ο μαστός, και στον καρκίνο του ορθού, με στόχο να διατηρηθεί ο σφιγκτήρας. Ενίοτε, χάρη στην προεγχειρητική ή εισαγωγική χημειοθεραπεία, ο όγκος εξαφανίζεται και οι ασθενείς έχουν εξαιρετική πορεία.
Επικουρική: Χορηγείται με στόχο την εξάλειψη των καρκινικών κυττάρων που ενδεχομένως έχουν απομείνει έπειτα από τη χειρουργική εξαίρεση των όγκων. Μπορεί να εξουδετερώσει πλήρως μικροσκοπικές και μη εμφανείς κατά την επέμβαση μεταστάσεις μειώνοντας την πιθανότητα επανεμφάνισης του καρκίνου. Συνήθως, χορηγείται για ένα διάστημα από 2 έως 6 μήνες και έχει αποδεδειγμένα εξαιρετικά αποτελέσματα σε διάφορους τύπους καρκίνου, όπως του μαστού, του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και του ορθού κ.λπ.
Συντήρησης: Αποτελεί νέα προσέγγιση στην αντιμετώπιση του καρκίνου, κατά την οποία μετά τη χορήγηση του κύριου χημειοθεραπευτικού σχήματος, ακολουθεί ηπιότερη αγωγή προκειμένου να διασφαλιστεί το βέλτιστο ογκολογικό αποτέλεσμα. Σύμφωνα με κλινικές μελέτες, η χημειοθεραπεία συντήρησης αυξάνει την επιβίωση των ασθενών.

Η Διαδικασία της Χημειοθεραπείας

Η χημειοθεραπεία χορηγείται κατά κύριο λόγο ενδοφλέβια. Η όλη διαδικασία είναι ανώδυνη και διαρκεί από μισή ώρα ως μερικές ώρες, ξεκινώντας από το πρωί, ανάλογα με το προς χορήγηση φάρμακο και τη δοσολογία.

Ο ασθενής κάθεται σε ειδικές πολυθρόνες και μπορεί καθ’ όλη τη διαδικασία να διαβάζει, να βλέπει τηλεόραση, να ασχολείται με το κινητό του ή να μιλάει, χωρίς να υπάρχει κάποιος κίνδυνος για τον ίδιο ή το περιβάλλον του.

Η ενδοφλέβια χημειοθεραπεία επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, που μπορεί να είναι ανά μια ή περισσότερες εβδομάδες, ανάλογα με το θεραπευτικό πλάνο.

Παρενέργειες

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη χημειοθεραπεία είναι πολλά, με συγκεκριμένες ενδείξεις και διαφορετικές παρενέργειες. Οι πιο γνωστές παρενέργειες, όπως η πτώση μαλλιών και η ναυτία, δεν σχετίζονται με όλα τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα.

Συνήθως, τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα, επιδρούν στα κύτταρα του αίματος και μπορεί να προκαλέσουν προσωρινή πτώση των λευκών αιμοσφαιρίων, των αιμοπεταλίων και αναιμία.

Οι περισσότερες παρενέργειες είναι προσωρινές και εξαφανίζονται μετά την ολοκλήρωση της χημειοθεραπείας. Ωστόσο, η σοβαρότητα και η διάρκειά τους διαφέρει σε κάθε ασθενή.

Η μοντέρνα υποστηρικτική αγωγή έχει μειώσει στο ελάχιστο τις παρενέργειες, έτσι ώστε οι περισσότεροι θεραπευόμενοι να μπορούν να συνεχίζουν κανονικά τις δραστηριότητές τους.

Υπέρθερμη Ενδοπεριτοναϊκή Χημειοθεραπεία (HIPEC)

H Υπέρθερμη Ενδοπεριτοναϊκή Χημειοθεραπεία (HIPEC) είναι ένας τύπος χημειοθεραπείας που εφαρμόζεται για την αντιμετώπιση της διάχυτης ενδοκοιλιακής καρκινωμάτωσης, δηλαδή της κατάστασης κατά την οποία τα καρκινικά κύτταρα είναι διάσπαρτα σε όλη την κοιλιά, συμπεριλαμβανομένου του εντέρου, του ήπατος, του στομάχου και του μεσεντερίου, καθώς και του περιτοναίου.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου η θεραπευτική αποτελεσματικότητα της συμβατικής χημειοθεραπείας είναι χαμηλή και με σοβαρές παρενέργειες για τον ασθενή, η HIPECμπορεί να κάνει τη διάφορά.

Η HIPEC πραγματοποιείται στο τέλος της χειρουργικής εξαίρεσης όλων των όγκων στην κοιλιακή κοιλότητα του ασθενούς. Μόλις ολοκληρωθεί η εξαίρεση των όγκων (κυτταρομειωτική διαδικασία), εισάγεται ένα θερμαινόμενο διάλυμα χημειοθεραπείας σε όλη την κοιλιακή κοιλότητα (ενδοπεριτοναϊκά) για να καταστρέψει τυχόν εναπομείναντα καρκινικά κύτταρα.

Η εν λόγω διαδικασία επιτρέπει τη χρήση υψηλότερης δόσης χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, βελτιώνοντας την τοπική απορρόφηση και την επίδραση τους με ελάχιστη έκθεση στο υπόλοιπο σώμα. Ως εκ τούτου, με την HIPEC αποφεύγονται οι συνήθεις παρενέργειες της χημειοθεραπείας.

Στοχευμένες θεραπείες

Η Ογκολογία εξελίσσεται προς ολοένα και πιο εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις και σε αυτό το πλαίσιο αναπτύχθηκαν οι στοχεύουσες ή στοχευμένες θεραπείες, οι οποίες καθιστούν δυνατή την εξειδίκευση της θεραπείας για συγκεκριμένες κατηγορίες καρκίνων.

Οι στοχευμένες θεραπείες αναπτύχθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και θεωρούνται μια μικρή επανάσταση στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Όπως υποδηλώνει το όνομά τους, έχουν τη δυνατότητα να στοχεύουν μόνο τα καρκινικά κύτταρα κι όχι γενικά τα κύτταρα που πολλαπλασιάζονται γρήγορα (καρκινικά και υγιή), όπως η συμβατική χημειοθεραπεία.

Ειδικότερα, επιτίθενται στα καρκινικά κύτταρα ανιχνεύοντας την παρουσία μιας συγκεκριμένης ανωμαλίας σε αυτά, η οποία καθίσταται στόχος τους. Επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου ή ακόμη και προκαλούν την υποχώρηση του όγκου, δρώντας ειδικά στους μηχανισμούς που επιτρέπουν στα καρκινικά κύτταρα να πολλαπλασιαστούν.

Οι στοχευμένες θεραπείες μπορούν να συνδυαστούν με συμβατικές θεραπείες (χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία), για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων και την υποχώρηση του όγκου ή με ορμονοθεραπεία για τη θεραπεία ορμονοεξαρτώμενων καρκίνων (π.χ. ορισμένοι καρκίνοι του μαστού).

Επιλέξιμοι Ασθενείς

Η επιλογή της στοχευμένης θεραπείας βασίζεται στα μοριακά χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων και στον τύπο του καρκίνου με βάση τη θέση του όγκου. Αυτό σημαίνει ότι το ίδιο φάρμακο στοχευμένης θεραπείας μπορεί να χορηγηθεί για πολύ διαφορετικούς τύπους καρκίνου, εφόσον παρουσιάζουν το ίδιο μοριακό προφίλ.

Επομένως, είναι απαραίτητη η διεξαγωγή ενός συνόλου μοριακών εξετάσεων, μέσω της ανάλυσης του DNA του όγκου, για να καθοριστεί εάν είναι κατάλληλο να χορηγηθεί μια στοχευμένη θεραπεία. Εφόσον βρεθεί, μέσω της ανάλυσης αυτής, ο άμεσος στόχος για κάποιο φάρμακο στοχευμένης θεραπείας, τότε ο ασθενής μπορεί επωφεληθεί από τη δράση της συγκεκριμένης θεραπείας.

Η Διαδικασία της Στοχευμένης Θεραπείας

Οι στοχευμένες θεραπείες μπορούν να χορηγηθούν σε μορφή χαπιού ή με έγχυση και σε συνδυασμό με άλλη φαρμακευτική θεραπεία, όπως χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι φαρμάκων στοχευμένης θεραπείας:

Τα μικρά μόρια αναστολέα, που δρουν απευθείας στα καρκινικά κύτταρα παρεμβαίνοντας στα μόριά τους, τα οποία χορηγούνται συνήθως από του στόματος.

Τα μονοκλωνικά αντισώματα, τα οποία λειτουργούν στο περιβάλλον των καρκινικών κυττάρων και συνήθως χορηγούνται ως ενδοφλέβια ή υποδόρια ένεση.

Παρενέργειες

Αν και οι στοχευμένες θεραπείες έχουν σχεδιαστεί για να στοχεύουν στα καρκινικά κύτταρα, επηρεάζοντας λιγότερο τα υγιή κύτταρα του σώματος, ενδέχεται να έχουν παρενέργειες. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες δεν είναι ίδιες για όλους τους ασθενείς και εξαρτώνται από το φάρμακο στοχευμένης θεραπείας που λαμβάνει έκαστος.

Αναστολείς Αγγειογένεσης

Οι αναστολείς αγγειογένεσης είναι ένας τύπος στοχευμένης θεραπείας (Link με την ενότητα Στοχευμένες Θεραπείες) και λειτουργούν αναστέλλοντας την ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων (αγγειογένεση) που υποστηρίζουν την ανάπτυξη του όγκου αντί να εμποδίζουν την ανάπτυξη των ίδιων των καρκινικών κυττάρων, όπως άλλες στοχευμένες θεραπείες.

Αγγειογένεση ονομάζεται ο σχηματισμός νέων αιμοφόρων αγγείων και ως διαδικασία διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου, καθώς οι όγκοι χρειάζονται παροχή αίματος για αναπτυχθούν σε μέγεθος.

Σε ορισμένους καρκίνους, οι αναστολείς αγγειογένεσης φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικοί, όταν συνδυάζονται με πρόσθετες θεραπείες. Επειδή οι αναστολείς αγγειογένεσης λειτουργούν επιβραδύνοντας ή σταματώντας την ανάπτυξη του όγκου χωρίς να σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα, χορηγούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα.